ช้าง ช้าง ช้าง น้องเคยเห็นช้างรึเปล่า? บทเพลงนี้คงคุ้นเคยหูทุกคนเป็นอย่างดี และทุกคนคงจะรู้จักช้างอย่างแน่นอน ช้างเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมขนาดใหญ่ เป็นสัตว์กินพืช กินอาหารเฉลี่ยประมาณ 150 - 200 กิโลกรัมต่อวัน หรือประมาณ 10% ของน้ำหนักร่างกาย และมีความต้องการน้ำเฉลี่ยวันละประมาณ 200 - 250 ลิตร ดังนั้นช้างป่าจะอาศัยอยู่ในป่าที่มีอาหารอุดมสมบูรณ์และมีแหล่งน้ำธรรมชาติที่เพียงพอ นอกจากนี้ ช้างที่พบในประเทศไทยเป็นช้างเอเชีย (Elephas maximus) ซึ่งเป็นสัตว์คุ้มครองตามพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2562 และเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่อยู่ในสถานภาพใกล้สูญพันธุ์ (Endangered: EN)

ในปี พ.ศ. 2567 มีการประเมินประชากรช้างป่าอย่างเป็นทางการจากการประชุมหน่วยงานทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง ว่ามีประชากรช้างอาศัยอยู่ตามธรรมชาติ ประมาณ 4,013-4,422 ตัว ในพื้นที่อนุรักษ์ ทั้งนี้ ประชากรช้างป่าในประเทศไทยตลอด 40 ปีที่ผ่านมามีแนวโน้มเพิ่มมากขึ้น อีกทั้งสถานการณ์ความขัดแย้งระหว่างชุมชนและช้างป่าก็ยังมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นและทวีความรุนแรงมากขึ้นเช่นกันในบางพื้นที่ ส่วนใหญ่เชื่อว่าปัญหาความขัดแย้งดังกล่าวมีสาเหตุมาจากการเพิ่มขึ้นของประชากรช้างป่าและการขาดแคลนแหล่งอาหารในพื้นที่อนุรักษ์ นอกจากนี้ การสร้างเส้นทางคมนาคมตัดผ่านผืนป่าใหญ่ ทำให้พื้นที่ป่าถูกแบ่งแยกออกจากกัน ส่งผลให้ระบบนิเวศเปลี่ยนแปลงไปทำให้อาหารของช้างลดลง ทำให้ช้างต้องออกมาหาอาหารนอกพื้นที่ป่า สร้างความเสียหายต่อพืชผลทางการเกษตรและทรัพย์สินของประชาชน ตลอดจนช้างที่ข้ามถนนอาจถูกพาหนะชนจนบาดเจ็บหรือตาย ดังนั้น การมีแหล่งอาหารและแหล่งน้ำที่เพียงพอต่อการใช้ประโยชน์ของช้างป่า จึงเป็นปัจจัยหนึ่งในการช่วยลดการออกนอกพื้นที่ป่าอนุรักษ์ของช้างป่า รวมไปถึงการควบคุมประชากรช้างป่าให้สมดุลกับพื้นที่ป่าซึ่งเป็นแหล่งอาหาร

ช้างเป็นสัตว์ที่มีความสัมพันธ์และผูกพันกับวิถีชีวิตของคนไทยมาอย่างช้านาน ดังนั้นจึงควรให้ความสำคัญกับการอนุรักษ์และจัดการช้างอย่างเป็นระบบ เพื่อให้มนุษย์และช้างสามารถอยู่ร่วมกันได้อย่างสมดุลและยั่งยืน ด้วยเหตุนี้ ประเทศไทยจึงได้กำหนดให้วันที่ 13 มีนาคมของทุกปี เป็นวันช้างไทย เพื่อให้คนไทยได้ตระหนักถึงคุณค่าและความสำคัญของช้าง พร้อมร่วมมือกันอนุรักษ์ช้างไทยให้อยู่คู่กับแผนดินไทยตราบนานเท่านาน อีกทั้งยังต้องอนุรักษ์ ดูแล รักษา และฟื้นฟูผืนป่าธรรมชาติที่เป็นบ้านของช้างให้อุดมสมบูรณ์ต่อไป