26 ธันวาคม วันคุ้มครองสัตว์ป่าแห่งชาติ National Wildlife Protection Day

กลุ่มงาน: ทรัพยากรทางบก

สัตว์ป่าคือหัวใจของธรรมชาติ
สัตว์ป่าไม่เพียงแค่เป็นสิ่งมีชีวิตที่สวยงาม แต่ยังเป็นหนึ่งในส่วนสำคัญของระบบนิเวศในการเกื้อกูลกัน มีความสำคัญในห่วงโซ่อาหาร รวมถึงหล่อเลี้ยงชีวิตมนุษย์และสิ่งมีชีวิตอื่น ๆ มาตั้งแต่อดีตกาล ในการคุ้มครองและอนุรักษ์สัตว์ป่าจึงไม่ใช่แค่การปกป้องสัตว์ชนิดใดชนิดหนึ่ง แต่เป็นการช่วยรักษาให้ระบบนิเวศมีความสมดุลต่อไป

ย้อนกลับไปในอดีต ประเทศไทยเคยมีทรัพยากรสัตว์ป่าที่อุดมสมบูรณ์ แต่เนื่องด้วยการลักลอบล่าสัตว์เพื่อการค้า การบุกรุกพื้นที่ป่าเพื่อเกษตรกรรม และการขยายตัวของชุมชน ส่งผลให้สัตว์ป่าหลายชนิดต้องเผชิญกับการสูญพันธุ์และอีกหลายชนิดเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ ด้วยการนี้พระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2503 ที่ประกาศใช้เมื่อวันที่ 26 ธันวาคม 2503 จึงเป็นกฎหมายสำคัญเพื่อหยุดยั้งวิกฤตนี้ พร้อมกำหนดให้วันที่ 26 ธันวาคมของทุกปี เป็นวันคุ้มครองสัตว์ป่าแห่งชาติ เพื่อกระตุ้นให้คนไทยตระหนักถึงคุณค่าของสัตว์ป่าและการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติอันเป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์ป่าให้อุดมสมบูรณ์

ความท้าทายในยุคปัจจุบัน
แม้ประเทศไทยจะมีมาตรการคุ้มครองที่เข้มงวดขึ้น แต่ในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา สถานการณ์สัตว์ป่าในปัจจุบันยังน่าเป็นห่วงอย่างมาก คดีเกี่ยวกับการค้าสัตว์ป่ายังคงมีแนวโน้มเพิ่มขึ้น โดยสาเหตุสำคัญคือการล่าสัตว์เพื่อการค้า ซึ่งในปัจจุบันอาศัยเทคโนโลยีและช่องทางออนไลน์ในการขยายเครือข่ายการซื้อขาย จนกลายเป็นปัญหาระดับนานาชาติโดยสัตว์ป่าคุ้มครองบางชนิด เช่น นกแก้ว และนกกระตั้ว ถูกลักลอบจับเพื่อเป็นสัตว์เลี้ยง ขณะที่สัตว์เลื้อยคลาน เช่น เต่า และงู ถูกล่าเพื่อนำไปทำเป็นยาแผนโบราณหรือบริโภค นอกจากนี้ การพัฒนาพื้นที่เพื่อเกษตรกรรม และการขยายตัวของเมือง ยังทำลายถิ่นที่อยู่อาศัยของสัตว์ป่า ส่งผลให้สัตว์ต้องออกมาหากินในพื้นที่ของมนุษย์นำไปสู่ปัญหาความขัดแย้งระหว่างคนกับสัตว์ป่า

ก้าวต่อไปของการอนุรักษ์
การสูญพันธุ์ของสัตว์ป่าส่งผลกระทบโดยตรงต่อระบบนิเวศที่มนุษย์พึ่งพิง สัตว์ป่าหลายชนิดมีบทบาทสำคัญในการกระจายเมล็ดพันธุ์ไม้ในป่า ขณะเดียวกันก็ช่วยควบคุมการเจริญเติบโตของพืช ทำให้ป่าไม่รกจนเกินไป ส่วนสัตว์จำพวกนักล่าช่วยรักษาสมดุลของจำนวนสัตว์กินพืชในป่า ดังนั้น การคุ้มครองสัตว์ป่าจึงไม่ใช่เพียงการรักษาสิ่งมีชีวิต แต่ยังเป็นการรักษาความสมบูรณ์ของป่าที่เป็นถิ่นที่อยู่ของสัตว์ป่าและเป็นแหล่งต้นน้ำอันสำคัญ ซึ่งการอนุรักษ์สัตว์ป่าต้องได้รับความร่วมมือจากทุกภาคส่วน ตั้งแต่ภาครัฐ เอกชน องค์กรระหว่างประเทศ ไปจนถึงประชาชนทั่วไป รวมถึงการเสริมสร้างจิตสำนึกให้แก่เยาวชน การสนับสนุนการศึกษาวิจัยด้านสัตว์ป่า และการบังคับใช้กฎหมายอย่างเคร่งครัด เพื่อปกป้องอนาคตของสัตว์ป่าในประเทศไทย
 
ในวันคุ้มครองสัตว์ป่าแห่งชาติปีนี้ ขอเชิญทุกคนร่วมกันสอดส่องดูแล ปกป้องสัตว์ป่าในทุกพื้นที่ รักษาทรัพยากรป่าไม้ และหลีกเลี่ยงการสนับสนุนธุรกิจที่เกี่ยวข้องกับการค้าสัตว์ป่า เพื่อรักษาสัตว์ป่าและทรัพยากรธรรมชาติให้อยู่คู่กับประเทศไทยได้อย่างยั่งยืน


เรียบเรียงโดย รัตนพร เจริญชาติ นักวิจัย สถาบันสิ่งแวดล้อมไทย
ขอขอบคุณแหล่งข้อมูล
รายงานสถานการณ์คุณภาพสิ่งแวดล้อม พ.ศ. 2566
เว็บไซต์กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช